ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ - ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ

     Εισαγωγή
Η μελέτη των πιέσεων που ασκούνται στο πόδι από το υπερκείμενο σωματικό βάρος σε σχέση με την επιφάνεια στήριξης, δεν είναι υπόθεση των τελευταίων ετών. Από τους πρώτους που εκδήλωσαν ενδιαφέρων, με την μαθηματική προσέγγιση, ήταν ο Αρχιμήδης (250 π.Χ.), ο Αριστοτέλης (350 π.Χ.) και ο Ιπποκράτης (460 π.Χ.). Πολύ αργότερα ο Boreli (1967), ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέπτυξαν την μελάτη της βάδισης. Οί πρώτες εργασίες σχετικά με την ανάλυση βαδίσματος εμφανίζονται από τον Marey (1873), με μέθοδο πολλαπλών φωτογραφιών, με διαφορετικό χρονισμό. Οι μεγαλύτερη ώθηση δόθηκε πολύ αργότερα από τον Amar (1916) με την κατασκευή της πρώτης πλατφόρμας καταγραφής πελματιαίων πιέσεων. Κατόπιν δημοσιεύονται και τα πρώτα συμπεράσματα  "Η εμβιομηχανική του άκρου ποδός δεν είναι σωστό να μελετάται διαφορετικά, παρά μόνο σε σχέση με την εμβιομηχανική ολόκληρου του σώματος και ιδιαίτερα με αυτήν του κάτω άκρου" (Du Vries).
Η εμβιομηχανική της βάδισης και ο ρόλος του κάτω άκρου σ' αυτήν αποτέλεσε αντικείμενο εκτεταμένων μελετών. Πολλές, με τα στοιχεία που παραθέτουν, καλύπτουν θέματα που αφορούν στην μορφολογία και λειτουργική προσαρμογή των οστών και των αρθρικών επιφανειών, τους ρόλους των συνδέσμων και της πελματιαίας περιτονίας, τους άξονες και την κινητικότητα των αρθρώσεων, την φύση και την κατανομή των λειτουργικών στρες και την δράση των ετεροχθόνων και αυτοχθόνων μυών του άκρου ποδός. Ορισμένες κατέληξαν σε σαφή συμπεράσματα περί της φυσιολογικής και ανώμαλης λειτουργίας του άκρου ποδός και άλλες επικέντρωσαν το ενδιαφέρον και τις παρατηρήσεις τους, στην μορφή και λειτουργία των ποδικών καμαρών. Τα συμπεράσματα των μελετών θα αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμα στην καθημερινή πράξη, όταν, ενώπιον του πάσχοντος, θα αναζητηθούν οι δομικές και λειτουργικές ανωμαλίες, που συνεπάγονται στις διαταραχές στάσης και της βάδισης του, τις παραμορφώσεις και τις δερματικές βλάβες που έχει αναπτύξει.
Η τεχνολογική επανάσταση, δεν άφησε ανεπηρέαστη την μελέτη των πελματιαίων πιέσεων, αφήνοντας στο παρελθόν, συσκευές όπως το πελματοσκόπιο, Harris & Beath τάπητα κτλ.. αντικαθιστώντας τις με τους σημερινούς πελματογράφους.
     Πελματογράφος
        Ο πελματογράφος αποτελείται από την συσκευή μέτρησης των πελματιαίων πιέσεων ή οποία συνήθως είναι ένας τάπητας με χιλιάδες αισθητήρες κατανομής πιέσεων, τον υπολογιστή για την αποθήκευση των δεδομένων, την οθόνη για την παρουσίαση των αναλύσεων και το πρόγραμμα ή λογισμικό που ακολουθεί τον πελματογράφο. Στο λογισμικό θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία, από την στιγμή που με αυτό έρχεται σε οπτική επαφή ο εξεταστής αλλά και ο εξεταζόμενος. Εξ' ίσου σημαντική θεωρείται και η μονάδα μέτρησης.

     Πελματογράφημα
Τα δεδομένα ενός στατικού πελματογραφήματος μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με:
- τις υψηλές πελαματιαίες πιέσεις που ασκούνται στο πέλμα, καθώς και τον μέσο όρο αυτών,
- την ισορροπία του ασθενούς (stabilometry) σε σχέση με το κέντρο βάρους του σώματος του, ή για το      κάθε πόδι ξεχωριστά,
- την επιφάνεια στήριξης,
- την θέση όπου βρίσκεται η πτέρνα (βλαισότης) σε σχέση με το πρόσθιο τμημα του ποδιού, την φόρτιση της ποδικής καμάρας κα.
Ανάλογα με το λογισμικό, υπάρχει η δυνατότητα να μετρηθούν αποστάσεις ή ακόμα και γωνίες μεταξύ αξόνων της προτίμησης του εξεταστή, ενώ υπάρχουν δισδιάστατες και τρισδιάστατες απεικονίσεις.
     Πληθώρα είναι και τα δεδομένα από την δυναμική μέτρηση όπου εκτός από τα παραπάνω, δίνεται επιπλέον ανάλυση, σχετικά με:
- Τον χρόνο παραμονής των πελματιαίων πιέσεων.
- Κινηματογραφική ανάλυση του βηματισμού.
- Κατηγοριοποίηση του βηματισμού σε φάσεις (gait cycle).
- Tον μέσο όρο των πελματιαίων πιέσεων σε γραμμή (COP line).
- Ανάλυση και σύγκριση μεταξύ των βηματισμών.
- Επιμέρους ξεχωριστή ανάλυση για οποιαδήποτε ανατομική περιοχή.

     Κλινική Εφαρμογή του Πελματογραφήματος
     Τα δεδομένα που λαμβάνονται από την μέτρηση των παλνατιαίων πιέσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση καθώς και για τους μετέπειτα χειρισμούς (θεραπεία) σε ασθενείς με μεγάλη ποικιλία διαταραχών του ποδιού, που συνδέονται με νευρολογικές ή/και μυοσκελετικές δυσλειτουργίες οι οποίες προσβάλλουν παιδιά και ενήλικες.
     Παραδείγματα:
- Στο πεδίο των αθλητικών κακώσεων. Είναι δυνατόν μέσο πελαματογραφήματος να εντοπιστούν τυχόν παραλλαγές της ενδογενούς κινητικότητας. Μ ε τον όρο "υπερκινητικότητα" υποδηλώνεται η ανώμαλη κινητικότητα των οστών κατά την φόρτιση του μέλους. Το πόδι πρηνίζεται και επιπεδώνεται υπερβολικά κατά την φόρτιση,αυξάνοντας συνεπώς και το μήκος του. Σύνδρομα κόπωσης, τενοντίτιδες και φυσικά μεγαλύτερο κόστος σε ενέργεια από τους μύες είναι μερικά από τις συνέπειες. Αντίθετα, το πόδι με υψηλή καμάρα, έχει την τάση να είναι λιγότερο ελαστικό στον επιμήκη άξονα του και η πελαματιαία απονεύρωση του είναι τεταμένη, με αποτέλεσμα να υστερεί στην λειτουργία του ώς απορροφητή των δονήσεων,γεγονός που έχει μακροπρόθεσμα παθολογικές επιπτώσεις. Είναι λογικό ότι οι παραπάνω επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο τον άκρο πόδα αλλά και όλη την κινητική αλυσίδα (γόνατο,ισχίο,μέση).
- Στο πεδιατρικό πεδίο. Πολλές διαταραχές της βάδισης με έσω/έξω στροφή του ισχίου, βλαισοποδία, προσαγωγή του μεταταρσίου, ραιβοποδία, ιπποποδία, νευρολογικές παθήσεις, είναι μερικές από τις ενδείξεις για πελματογράφημα.
- Μεταβολικές παθήσεις όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης και τις επιπλοκές που επιφέρει εις τον άκρο πόδα. Ο εντοπισμός των πελματιαίων πιέσεων θεωρείται υψίστης σημασίας για τον περιορισμό των εξελκώσεων και κατ' επέκταση των ακρωτηριασμών.
- Στον χειρουργικό τομέα. Πελματογράφημα γίνεται πριν την επέμβαση και κατόπιν αυτής (μετά το στάδιο σχετικής αποκατάστασης) για ακόμη πιο ολοκληρωμένη εικόνα του θεράποντος ιατρού. Ιδιαίτερα επεμβάσεις σε ανατομικές περιοχές των μεταταρσίων και δακτύλων, όπου πλέον οι φορτίσεις θα είναι διαφορετικές.
- Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, όπου υπάρχουν δυσμορφίες και προπέτεια των ματαταρσίων κεφαλών, με έμπροσθεν μετανάστευση ινολιπώδους ιστού.
- Άλλες παθήσεις που προσβάλουν την παραγκεφαλίς και την ισορροπία.

Coco
πηγή: ΕΛ.Κ.Ε.Π.-Π 
         Εμμανουήλ Αρβανιτάκης